Zagrożenia na terenie powiatu i ich charakterystyka

w obszarach górskich na zboczach. Obserwacje wskazują, że 40% wszystkich osuwisk istniejących

w Karpatach powstało na zboczach o nachyleniu 9°–14°. W nieco mniejszym stopniu zbocza podatne na powstawanie osuwisk wykazują nachylenia 15°-25°. Podatność zboczy o nachyleniu większym od 25° znacznie maleje, zaś osuwiska na zboczach nachylonych pod kątem mniejszym od 9° należą do rzadkości.

Powstawanie osuwisk w powiecie warunkuje zaleganie pokryw zwietrzelinowych na podłożu łupkowym, w połączeniu z naturalnymi zjawiskami przyrodniczymi (np. spływ wód po intensywnych opadach deszczu lub z szybko topniejącego śniegu) oraz działalnością człowieka (np. mechaniczne podcięcie skarp i zboczy, budowle, kanały na zboczach, dodatkowe obciążenie zbocza przez nasypy lub budynki, wycięcie drzew oraz intensywny ruch kołowy).

Ruchy masowe w zdecydowanej większości przypadków stanowią zagrożenia dla obiektów budowlanych posadowionych na uruchomionej powierzchni, jak również znajdujących się na drodze uruchomionych mas ziemnych. W niektórych przypadkach mogą stanowić również zagrożenie dla życia i zdrowia. Budowa zabezpieczeń przeciw osuwiskowych jest bardzo droga, a w przypadkach usuwania skutków osuwisk – długotrwała i kosztowna, bywa, że nieskuteczna.

Najskuteczniejszym sposobem unikania zniszczeń, jakie wynikają z powstania ruchów masowych, jest omijanie terenów predysponowanych do powstawania tych ruchów i wykluczenie z ich zasięgu działalności gospodarczej. Obszary narażone na wystąpienie osuwisk powinny podlegać szczególnym zasadom zagospodarowania, np.: drenowaniu i odwadnianiu.

Bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób, okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się, możliwa konieczność ewakuacji ludności i opuszczenia zagrożonych budynków.

GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA

Zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych, zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej (drogi, mosty, wiadukty, tunele, urządzenia i sieć kanalizacyjno /wodociągowa, łamanie się słupów trakcyjnych, zerwanie trakcji), zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej zniszczenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy, zakłócenia funkcjonowania systemów łączności i systemów teleinformatycznych, zakłócenia w funkcjonowaniu systemu gazowego, straty w dziedzictwie narodowym–możliwość zniszczenia obiektów zabytkowych.

ŚRODOWISKO

Możliwe zniszczenia a nawet degradacja środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska).

– Lubenia

– Tyczyn

– Błażowa

– Dynów

– Świlcza

–

Osuwiska te mają założone karty oraz są monitorowane przez Powiatowego Geologa. Najbardziej rozpoznawalnym miejscem, gdzie występuje osuwisko jest m. Kąkolówka.

Na powiecie rzeszowskim nie występują lawiny błotne.

– zagrożenie epidemiologiczne ludzi powstałe w wyniku katastrof naturalnych lub związanych 

z rozprzestrzenianiem się w atmosferze drobnoustrojów i bakterii chorobotwórczych,

– zbiorowe zatrucie bakteryjne lub substancjami chemicznymi, które znalazły się przypadkowo lub zostały dodane świadomie do produktów żywnościowych i wody pitnej np. wodociągów. Miejsce i zasięg występowania wymienionych zagrożeń są trudne do przewidzenia. Najczęściej mają one miejsce:  w miastach, w dużych skupiskach ludzkich, podczas długotrwałych imprez masowych, zjazdów, w ośrodkach wypoczynkowych,

– pogorszenie warunków higieniczno – sanitarnych na terenach, przy utrudnionym dostępie do urządzeń sanitarnych i punktów wody pitnej, szczególnie po przekroczeniu stanów alarmowych wód rzek co w konsekwencji może doprowadzić do zagrożenia epidemiologicznego,

– zawleczenia chorób z krajów sąsiednich, a zwłaszcza zza wschodniej granicy, (obecnie nie stanowią problemu epidemiologicznego), takich jak: błonica, dur brzuszny i paradury, poliomyelitis, wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz cholera,

– prawdopodobieństwo zawlekania chorób wysoko zakaźnych, o bardzo ciężkim przebiegu

i wysokim odsetku śmiertelności, takich jak: gorączka krwotoczna, w tym wywołane wirusami Marburg i Ebola, w przypadku coraz częstszych powrotów osób z krajów o odmiennym klimacie, w tym przebywających stosunkowo długo poza rejonami zurbanizowanymi. 

 Szczegóły  w Planie działania w przypadku wystąpienia pandemii grypy.

bezpośredni wpływ na życie i zdrowie całej populacji, skutki są trudne do oszacowania i zależą od konkretnej jednostki chorobowej

GOSPODARKA/INFRASTRUKTURA

ze względu na absencję chorobową pracowników lub wstrzymania ruchu granicznego oraz ograniczenia eksportu i importu może dojść do znacznego spadku PKB

MIENIE

zagrożenie nie niszczy obiektów materialnych

Zasadnicze zagrożenie tego typu związane jest nieodłączne z występowaniem źródeł emisji NSCH. Źródła te możemy podzielić na:

– stałe – związane z funkcjonowaniem podmiotów gospodarczych, które w procesach technologicznych wykorzystują NSCH w produkcji lub je magazynują.

Na terenie powiatu nie ma takich większych zakładów które posiadają NSCH lecz występują one w Rzeszowie co stwarza zagrożenie dla gmin które bezpośrednio sąsiadują z miastem Rzeszów. Największe ilości NSCH tj. do 5 ton amoniaku znajduje się w instalacji chłodniczej  zakładu MLEKOVITA w Trzebownisku. Występują również zakłady podwyższanego ryzyka np.  Goodrich w Tajęcinie.

Ze względu na liczną siec drogową oraz kolejową a także duży obszar powiatu dużo większym zagrożeniem okazuje się transport niebezpiecznych substancji chemicznych. W przypadku katastrofy drogowej lub kolejowej środków transportu z NSCH może dojść do bardzo dużych skażeń ludzi i środowiska.  

Kryterium kwalifikowania substancji niebezpiecznych w zakresie poważnej awarii przypisuje substancje do kategorii:

– bardzo toksyczne,

– toksyczne,

– utleniające,

– wybuchowe,

– łatwopalne,

– wysoce łatwopalne,

– skrajnie łatwopalne,

– niebezpieczne, w szczególności dla ludzi i środowiska

lub instalacji z toksyczną substancją, nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, katastrofą naturalną, aktem terrorystycznym.

2.  Katastrofa podczas transportu niebezpiecznych substancji chemicznych spowodowana błędem ludzkim, nieprzestrzeganiem przepisów,

występowaniem niekorzystnych warunków meteorologicznych, wypadkiem, złym zabezpieczeniem lub złym stanem dróg-nawierzchni, wysokim stopniem zużycia technicznego pojazdów lub taboru kolejowego, wadami torowiska.

3.Awaria rurociągów transportowych spowodowana błędem ludzkim, błędem inżynierskim, osłabieniem wytrzymałości materiału.

4.Nielegalne składowiska odpadów i miejsca utylizacji odpadów produkcyjnych.

Śmierć osób zatrudnionych w zakładzie ranni i zabici mieszkańcy pobliskich osiedli ludzkich, użytkownicy dróg i pasażerowie pociągów w pobliżu zdarzenia

GOSPODARKA/INFRASTRUKTURA

Skutki dla gospodarki są minimalne,

MIENIE

Skutki bezpośrednie, straty materialne trudne do oszacowania– raczej ograniczą się do zakładu i jego otoczenia

ŚRODOWISKA

Skutki odwracalne w krótszym lub dłuższym czasie, jednakże może wiązać się ze znacznym skażeniem środowiska i ogromnymi kosztami przywrócenia do stanu pierwotnego

– Emisja z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych
– Zanieczyszczenia napływowe z sąsiednich obszarów

– zwiększony poziom zachorowalności na choroby układu oddechowego oraz nowotworowe

Środowisko:

– zanieczyszczona gleba i woda oddziałująca pośrednio na stan środowiska naturalnego

Na terenie kraju do obiektów i instalacji stanowiących najważniejsze potencjalne źródła zagrożenia radiacyjnego należą:

•reaktor badawczy MARIA w Instytucie Energii Atomowej,

•przechowalniki wypalonego paliwa jądrowego w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych,

•instalacje wytwarzające otwarte i zamknięte źródła promieniotwórcze w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Izotopów POLATOM.

Wszystkie te obiekty zlokalizowane są na terenie ośrodka jądrowego w Świerku k/Otwocka

 i na terenie Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych w Różanie k/Ostrołęki. Polska nie posiada elektrowni jądrowej, ma zaś w odległości do ok. 310 km od swych granic

10 czynnych elektrowni jądrowych (26 bloków – reaktorów energetycznych o łącznej elektrycznej mocy zainstalowanej brutto 18 tyś. MWe). Dla powiatu rzeszowskiego największe zagrożenie mogą stanowić:

– elektrownia Równe (Ukraina) – 140 km od granicy

– 2 bloki WWER-440, 2 bloki WWER-1000,

– elektrownia Chmielnicki (Ukraina) – 175 km od granicy

– 2 bloki WWER-1000,

– elektrownia Mochovce (Słowacja) – 125 km od granicy

– 2 bloki WWER-440,

– elektrownia Bohunice (Słowacja) – 138 km od granicy

– 3 bloki WWER-440 (w tym 1 blok typu WWER-440/230),

– elektrownia Paks (Węgry) – 307 km od granicy

– 4 bloki WWER-440,

– elektrownia Dukovany (Czechy) – 122 km od granicy

– 4 bloki WWER-440,

– elektrownia Temelin (Czechy) – 202 km od granicy

– 2 bloki WWER-1000,

Do występujących na terenie kraju, a możliwych do wystąpienia na terenie województwa, przypadków zdarzeń radiacyjnych należą:

– kradzież, zagubienie lub celowe uszkodzenie źródeł promieniotwórczych (w tym czujek dymu),

– znalezienie źródeł promieniotwórczych w miejscach ogólnodostępnych,

– podejrzenie o ukrycie odpadów promieniotwórczych,

– próba wwozu skażonych materiałów bez wymaganych dokumentów,

– przekroczenia poziomów interwencyjnych dawek, zakłóceń pracy, awarii urządzeń zawierających źródła promieniotwórcze,

– innych przyczyn (np. pożary w obiektach ze źródłami promieniotwórczymi i z czujkami dymu, uszkodzenia opakowania z towarem promieniotwórczym, rozszczelnienie źródła promieniotwórczego).Bardzo mało prawdopodobieństwo wystąpienia, ryzyko ogranicza się do niewielkich uwolnień substancji, niepowodujących większych zagrożeń.

2.  Zdarzenia radiacyjne spowodowane stosowaniem źródeł promieniotwórczych.

3.  Podczas transportu: wypadek, atak terrorystyczny, nieprzestrzeganie

Przepisów prawa, występowanie nie korzystnych warunków meteorologicznych, złe zabezpieczenia techniczne

4.  Nieprawidłowe przechowywanie źródeł promieniotwórczych i odpadów

 promieniotwórczych.

Bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób, negatywny wpływ na zdrowie psychiczne.

Okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się. Brak dostępu do żywności i wody pitnej.

Możliwa konieczność ewakuacji ludności. Izolacja znacznych terenów.

Możliwość paniki wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego.

GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA

Zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych:

–  Osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego,

–  Wzrost cen produktów żywnościowych,

–  Wypłata odszkodowań dla przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności.

Możliwe utrudnienia w funkcjonowaniu infrastruktury komunalnej i transportowej:

–  Możliwość skażenia źródeł wody lub sieci wodociągowej,

–  Możliwe długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie.

Negatywne skutki o charakterze odłożonym w postaci spadku poziomu ruchu turystycznego w regionie po stwierdzeniu zwiększonego poziomu

skażenia promieniotwórczego.

Blokada w obrębie handlu wewnątrz unijnego i eksportu.

ŚRODOWISKO

Możliwość skażenia gleby, powietrza, wód powierzchniowych.