Mianem legionellozy określa się jednostki chorobowe wywoływane przez bakterie Legionella pneumophila z rodzaju Legionella z rodziny Legionellaceae. Bakterie L. pneumophila odpowiadają za większość przypadków legionellozy, które zostały rozpoznane.
Bakterie legionella potrzebują do rozwoju sprzyjających warunków, w tym odpowiedniej temperatury (20-50 st. C). Najczęściej namnażają się w stojącej wodzie (np. w sieciach wodociągowych), gdzie pojawiają się zanieczyszczenia (kamień wapienny, rdza, glony), stanowiące dla legionelli pożywkę. Bakterie legionella mogą rozwijać się:
- w parkach przemysłowych,
- w centrach handlowych,
- w klubach sportowych,
- w obiektach rekreacyjnych,
- w restauracjach,
- w hotelach,
- na statkach wycieczkowych,
- na kempingach.
Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju legionelli są nieodpowiednio skonstruowane systemy wodne, a także niska temperatura wody lub brak odpowiedniej regulacji wody w odpływie.
Do zakażenia bakteriami legionelli dochodzi przede wszystkim drogą wziewną poprzez wdychanie aerozoli (przebywając w kabinie prysznicowej, blisko fontanny miejskiej czy zraszacza).
Im mniejsze są kropelki wody, tym bardziej zwiększa się szansa na przedostanie bakterii do dolnych dróg oddechowych. Legionellą można zarazić się również poprzez zachłyśnięcie wodą, do którego dochodzi stosunkowo rzadko. Bakterie nie przenoszą się z człowieka na człowieka, dlatego pacjent nie stanowi zagrożenia dla otoczenia, tak jak ma to miejsce w przypadku wirusów.
Legionellozowe zapalenie płuc (choroba legionistów) to ciężkie schorzenie, którego pierwsze symptomy (gorączka, ból głowy, bóle mięśni, problemy z oddychaniem) często są mylone z innymi infekcjami (koronawirusem COVID-19, grypą sezonową czy infekcjami wywołanymi przez hantawirusy).
Kolejne pojawiające się objawy choroby legionistów to dreszcze, suchy kaszel, który zmienia się na mokry (przy wykrztuszaniu w plwocinie może pojawić się krew), duszności, a także bóle w klatce piersiowej. Przy legionellozowym zapaleniu płuc zdarza się również brak apetytu, wodnista biegunka, wymioty, ból brzucha oraz nadmierna senność prowadząca niekiedy do śpiączki czy zaburzeń świadomości. Choroba legionistów bardzo szybko postępuje, atakując również inne narządy (trzustkę, nerki czy serce). Jej czas trwania to 2-3 tygodnie.
Jak się chronić przed Legionellą?
1. Sprawdź temperaturę ciepłej wody w swoim domu. Powinna być wyższa niż 50 st. C. Legionella najszybciej rozwija się w temperaturze około 30 st. C do 40 st. C. Ryzyko jej rozwoju jest najwyższe, gdy temperatura wody znajduje się w tym zakresie. Powyżej 50 st. C Legionella nie jest w stanie się rozwijać.
2. Jeżeli podejrzewasz, że instalacja wodna w Twoim domu jest skażona, możesz wykonać tak zwaną dezynfekcję termiczną. Podnieś temperaturę wody w piecyku powyżej 60 st. C. Poczekaj aż woda się nagrzeje i przepłucz przez kilka minut każdy kran i prysznic. Tak wysoka temperatura pozwoli zabić bakterie. Przegrzew można powtarzać raz w miesiącu.
3. Jeżeli powracasz do swojego domu po dłuższej nieobecności (na przykład po tygodniu), to po powrocie przepłucz przez kilka minut wszystkie krany. Woda stała w rurach przez cały czas Twojej nieobecności i mogły się w niej rozwinąć bakterie. Płukanie pozwoli je usunąć. Możesz również wykonać dezynfekcję termiczną.
4. Jeżeli w Twoim domu znajdują się nieużywane krany i prysznice, przepłucz je przynajmniej raz w tygodniu.
5. Bakterie bardzo często rozwijają się w postaci biofilmu w wężach prysznicowych, których wewnętrzna warstwa jest wykonana z gumy. Zaleca się wymianę takich węży raz na 1-2 lata.
6. Kran zazwyczaj jest zakończony napowietrzaczem (sitkiem). Warto go raz na jakiś czas odkręcić, wyczyścić gąbką i zalać wrzątkiem w celu dezynfekcji.
7. Jeżeli chcesz mieć pewność, że woda w Twoim domu jest bezpieczna, możesz zlecić prywatnemu laboratorium mikrobiologiczne badanie wody na obecność bakterii Legionella. Kosztuje około 250 zł. Próbkobiorca przyjedzie pobrać wodę w Twoim domu, po czym zostanie ona przebadana w laboratorium.
8. Jeżeli badania wykazały obecność bakterii w Twoim domu, możesz zgłosić się do specjalisty. W sieci można znaleźć dane kontaktowe do specjalistów, którzy często udzielają darmowych konsultacji.